پیوست فرهنگی پل خلیج فارس
هر گونه اقدامات و فعالیت های عمرانی و اقتصادی در منطقه منجر به دگرگونی اجتماعی و فرهنگی می گردد، از این رو توجه به آثار و پیامدهای این گونه اقدامات و لحاظ کردن آن در تصمیمات ضرورت پیوست فرهنگی را بیش از پیش نمایان می سازد؛ در تدوین پیوست فرهنگی شناسائی آثار و پیامدهای مثبت و منفی اجتماعی و فرهنگی هر طرح مهم مورد توجه قرار می گیرد؛ و با اعمال مدیریت مناسب، آثار منفی کنترل و آثار مثبت تقویت می شود. تا پیشرفت و توسعه منطقه متوازن و پایدار صورت گیرد. بطوریکه با عمران وآبادانی و اقدامات توسعه ای ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی منطقه بیش از پیش شکوفا و به کار گرفته شود، و زمینه رشد و تعالی قابلیت های فرهنگی منطقه فراهم گردد تا چهره منطقه از ابعاد گوناگون متحول و با آهنگ متوازن به پیش رود.
غفلت از توجه به آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی اقدامات توسعه ای در منطقه می تواند در درازمدت به قابلیت ها و ظرفیت های فرهنگی و سرمایه های اجتماعی منطقه آسیب وارد نماید و نتایج پیشرفت های تک بعدی را در کامها تلخ و ناگوار سازد. از آنجا که با احداث پل، شاهد تحولات چشمگیر اقتصادی، عمرانی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در سطح منطقه ای، ملی و حتی بین المللی خواهیم بود. از اینرو ضرورت وجود پیوست فرهنگی برای شناسائی آثار فرهنگی و اجتماعی این طرح مهم را تشخیص داد.
سرآغاز
ایران به لحاظ موقعیت جغرافیائی- اقتصادی ویژه خود و قرار گرفتن بین سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا دارای برتری نسبی بارز در عرصه مبادلات تجاری و ترانزیتی است. بدین لحاظ می تواند از طریق ایجاد نهادها و زیر بناهای حمل و نقل چند وجهی به یک قطب مهّم تجاری و ترانزیتی جهان تبدیل شود.
جزیره قشم با برخورداری از وسعت سرزمینی قابل توجه حدود 1500کیلومتر مربع با 400کیلومتر ساحل مناسب برای ایجاد خدمات دریائی و گردشگری و دارا بودن سواحل عمیق که شرایط مناسبی برای احداث اسکله های بزرگ جهت پهلوگیری کشتی هائی به ظرفیت یکصد هزار تن و بالاتر را دارد و همچنین ایجاد بارانداز و تاسیسات و تجهیزات متناسب بندری و نزدیک بودن به سرزمین اصلی و دسترسی سریع به امکانات آن، وجود ذخایر غنی نفت و گاز طبیعی و برخورداری از جمعیت بومی و فراهم بودن نیروی کار ارزان و کافی برای هر گونه فعالیت و سرمایه گذاری در زمینه صنعت، بازرگانی و خدمات، می تواند کمک شایانی به رشد و شکوفائی اقتصاد کشور داشته باشد.
وسعت جزیره و قرار گرفتن آن در کنار بزرگ ترین گذرگاه تجاری جهان، حمل و نقل بخش اعظم انرژی از کنار آن از یکسو و وجود زیرساخت های اقتصادی برای توسعه صنایع و تجارت، امکانات و محیط مناسب برای صنعت گردشگری داخلی و بین المللی، توسعه سطوح مختلف مراکز آموزشی و تربیت نسل تازه ای از جوانان تحصیل کرده از سوی دیگر، شرایطی را آماده کرده است که با ساخت پل عظیم خلیج فارس و ارتباط ارزان و روان جاده ای و ریلی جزیره با سراسر میهن اسلامی، انتظار می رود این سرزمین با شتابی بیش از گذشته به سمت پیشرفت و توسعه حرکت نماید.
سازمان منطقه آزاد قشم در طول حیات خویش توانسته است با همکاری و مساعدت مردم مومن و همراه جزیره گام های بلندی برای توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی این قطعه از ایران اسلامی بردارد. لیکن اهمیت راهبردی و ظرفیت های مختلف این جزیره وسیع و فراهم شدن امکانات زیربنائی هر روز، زمینه های تازه ای را برای اقدامات سازنده تر باز می کند.
مدیریت سازمان منطقه آزاد قشم اعتقاد دارد اجرای هر گونه اقدام توسعه ای در سطح جزیره براساس رویکرد عمدتاً اقتصادی و بدون ملاحظه تاثیرات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی که از خود به جا می گذارد می تواندآثار و پیامدهای نامطلوبی را از خود به جا گذارد.
و این بی توجهی می تواند انبوهی از مسائل نظیر تخریب محیط زیست، ایجاد تضاد میان دولت و مردم، آسیب های اجتماعی و فرهنگی، نقض حقوق قانونی مردم و ایجاد تبعیض های اجتماعی و فرهنگی را نیز به همراه داشته باشد.
از این رو در این مرحله که با ساخت پل استراتژیک خلیج فارس فصل تازه ای در تحولات این جزیره آغاز می شود. توسعه پایدار و متوازن و گسترش کمی و کیفی تمامی بخش ها و زیر بخش های اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی و ارتقاء کلیه شاخص های توسعه با تاکید بر بهره گیری از موقعیّت ممتاز منطقه آزاد تجاری صنعتی جزیره قشم در دستور کار مسئولین سازمان منطقه آزاد قرار گرفته است.
با چنین رویکردی مدیریت منطقه آزاد قشم فرصت را مغتنم شمرده و در پاسخ به رهنمودهای مقام معظم رهبری دائر بر ضرورت تدوین پیوست فرهنگی برای طرح های مهّم با تنظیم قراردادی با موسسه پیوست نگاری فرهنگی افق وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نسبت به تدوین پیوست فرهنگی برای آثار فرهنگی و اجتماعی ناشی از احداث پل بزرگ خلیج فارس در تحولات عمومی جزیره قشم اقدام نموده است.
خوشبختانه مسئولین و کارشناسان این موسسه علمی با برخوردی متعهدانه و متناسب با اینگونه مطالعات توانسته اند با تعامل گسترده با همه مدیران، کارشناسان، نخبگان در همه سازمان ها و دستگاه های اجرائی و همچنین نظرسنجی های دقیق از اقشار مختلف جامعه، نسبت به شناسائی آثار مثبت و سازنده و همچنین چالش های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تحولات گذشته و در پیوند با این تحوّل جدید، یعنی احداث این پل بزرگ، شناخت جامعی از مسائل و راهبردهای اصلاح آن بدست آورد.
از آن جهت که انجام مطالعات فرهنگی و اجتماعی در قالب پیوست فرهنگی و در پاسخگوئی به ماده 2 برنامه پنجم توسعه کشور برای اولین بار صورت گرفته و موسسه مطالعه کننده تلاش نموده علاوه بر آثار و پیامدهای احداث پل تحلیلی جامع از مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاثیر آن بر تحولات اقتصادی ارائه دهد. پیشنهاد گردید بخش هائی از نتایج مطالعات که می تواند در قالب کتاب منتشر شود تدوین و چاپ گردد. و این تجربه ارزشمند دراختیاردانشگاه ها، سازمان ها و همه مجریان طرح های مهم کشور قرار گیرد.
بنا بر گزارش مسئولین موسسه مطالعه کننده، در طول انجام مطالعات میدانی این تحقیق، مدیران سازمان ها و نهادهای مختلف جزیره و همین طور مدیران و کارشناسان بخش های مختلف سازمان منطقه آزاد قشم بویژه مدیر و کارشناسان مرکز پژوهش های توسعه و مطالعات راهبردی، همکاری و همدلی بسیار ارزشمندی برای طرح نقطه نظرات خود داشته اند و این همکاری نقش زیادی در دستیابی به ریشه های بسیاری از تصمیمات مدیریتی در گذشته و آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی آن داشته است و امکان پیش بینی تحولات آینده رافراهم نموده است، از این رو وظیفه خود می دانم از همه این عزیزان تقدیر و تشکر نمایم، امید است ادامه مطالعات بتواند راهکارهای عملی توسعه جامع جزیره را در همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فراهم ساخته و سازمان منطقه آزاد قشم، ظرفیت های خود را متناسب با تحولات جدید بازسازی نموده و بیش از پیش کیفیت خدمات خود به مردم شریف جزیره و همه عزیزانی که برای مشارکت در سازندگی آن حضوری موثر پیدا می کنند را افزایش دهد.
