پیوست نگاری فرهنگی و اهمیت آن

پیوست نگاری فرهنگی و اهمیت آن

یادداشت ذیل که تقدیم شما می شود از جناب آقای دکتر علی قلی جوکار است که در آن به اهمیت پیوست نگاری فرهنگی پرداخته است.

پیوست نگاری فرهنگی به عنوان یکی از عناصر مهم و اساسی مهندسی فرهنگی و در کنار سند نقشه مهندسی فرهنگی از آنجا اهمیت و ضرورت آن آشکار گردید که مقام معظم رهبری در 1386،9،17 بر انجام آن تاکید کرده و بیان کردند: «در طرح­های گوناگونی که در کشور تنظیم می شود….. طرح های اقتصادی، طرح­های پولی و مالی، طرح­های عمرانی حتماً یک پیوست فرهنگی داشته باشد که آن پیوست فرهنگی مصوبه­ی آن شورا( شورای عالی انقلاب فرهنگی) است. البته همه ملزم باشند که به آن پیوست فرهنگی توجه کنند و آن را لازم الاجرا بشمارند». چنانچه از بیانات مقام معظم رهبری و ادبیات موجود اسنتباط می­شود مفهوم پیوست فرهنگی عبارت است از ارزیابی آثار و پیامدهای فرهنگی اجرای طرح­های مهم در حوزه­ها و نظام­های مهم جامعه، تدوین سیاست­ها و راهکارهایی برای کاهش آثار و پیامدهای آسیب­زای اجرای این گونه طرح­ها، تقویت آثار و پیامدهای مثبت آن، استفاده بهینه از فرصت­های فرهنگی که اجرای این طرح­ها ایجاد می­کنند، و چگونگی مدیریت چالش­ها، تهدیدها و موانعی که این طرح­ها در طول اجراء برای فرهنگ و ارزش­های فرهنگی ایجاد می­کنند. با دقت بر این معنا و مفهوم است که متوجه عمق نگاه مقام معظم رهبری در اشاره و دستور پیوست نگاری فرهنگی در جمع اعضاء شورای عالی انقلاب فرهنگی، برای حراست از ارزش­های فرهنگی جامعه می گردیم. دبیر محترم وقت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی حسب فرمایشات مقام معظم رهبری، این ماموریت و وظیفه را با توجه به شرح وظایف و ماموریت­های کمیسیون فرهنگی، سابقه و تجربه تدوین پیش نویس سند نقشه مهندسی فرهنگی و شاخص­های فرهنگی آن، به این کمیسیون محول نمود که بعداً عبارت پیوست نگاری فرهنگی به آن اضافه گردید. لذا کمیسیون فرهنگی با نام «کمیسیون فرهنگی و پیوست نگاری فرهنگی» با حفظ ماموریت­ها و شرح وظایف قبلی، انجام ماموریت و وظیفه پیوست نگاری فرهنگی را نیز در سرلوحه فعالیت­های خویش قرار داد .
اصول و مبانی نگارش پیوست فرهنگی

با توجه به مبانی اعتقادی، فرمایشات مقام معظم رهبری، اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی، سند نقشه مهندسی فرهنگی و شاخص­های آن، اصول و مبانی پیوست نگاری فرهنگی به شرح زیر مورد مداقه کارشناسی و مورد تصویب قرار گرفت.
– مبانی اعتقادی، احکام، ارزش­ها، و اصول اخلاقی مورد تایید دین مبین اسلام

– اصول و مبانی قانون اساسی جمهوری اسلامی

– نظرات و رهنمودهای حضرت امام و مقام معظم رهبری

– سیاست­ها و راهبردهای مصوب سند نقشه مهندسی فرهنگی

– سیاست­ها و راهبردهای کلان نظام مصوب مجمع تشخیص نظام

– دستاوردهای علمی مورد تایید اندیشمندان اسلامی

بر این اساس به نظر می­رسد لازم است پیوست فرهنگی طرح­های مهم به شش سوال مهم و اساسی زیر پاسخ گوید تا در فرآیند پیوست نگاری فرهنگی و براساس نظام نامه پیوست نگاری فرهنگی مورد تایید و تصویب قرار گرفته، و به منصه­ی اجراء گذاشته شود.
1-  اجرای این طرح مهم چه فرصت­های فرهنگی را در محیط و محل اجراء، کارکنان و خانواده آن­ها، و برای ارزش­های فرهنگ ملی و عمومی، ممکن است به همراه داشته و یا خواهد داشت ؟

2-  اجرای این طرح مهم با چه موانع، چالش ها، و محدودیت­های فرهنگی و غیرفرهنگی مواجه بوده و یا خواهد بود ؟

3-  نقاط قوت، آثار و پیامدهای مثبت فرهنگی این طرح چه بوده و یا چه خواهد بود؟

4-  آسیب­ها، آثار و پیامدهای مخرّب فرهنگی اجرای این طرح چیست و یا چه خواهد بود؟
5- برای تقویت فرصت­ها و آثار و پیامدهای مثبت و نقاط قوت فرهنگی این طرح مهم، چه راهکارهایی وجود داشته و یا خواهد داشت؟
6- برای حذف و کاهش آسیب­ها و آثار و پیامدهای مخرّب و منفی اجرای این طرح و مراعات محدودیت­ها و چالش­های فرهنگی آن، چه راهکارهایی وجود داشته و یا خواهد داشت؟

به نظر می­رسد پاسخ یا پاسخ­های منطقی، علمی، و کارشناسی مستدل به این سوالات شش گانه، ما را به مفهوم پیوست نگاری فرهنگی مورد نظر مقام معظم رهبری و نخبگان جامعه، هدایت کرده و یا بسیار به آن نزدیک خواهد کرد .
الگوی پیوست نگاری فرهنگی در کمیسیون با توجه به منویات مقام معظم رهبری و مطابق با سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و نظرات و راهنمایی های دبیر محترم وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی، و با توجه به دیدگاه های کارشناسی و مطالعات مفصل کارشناسان کمیسیون، و کمبود و کاستی ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی با توجه به جدید بودن موضوع آن در کشور، کمیسیون برای تبیین و تدوین و گسترش ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی در جامعه، اقدام به طراحی الگوی اجماعی فعالیت­های خود در راستای پیوست نگاری فرهنگی اجرای طرح­های مهم در دو بخش گفتمان ترویجی و تبیینی (تبیین و تدوین و تصویب)، نمود که بخش الف) شامل؛ الگوی ترویجی به مفهوم تولید، ترویج و گسترش ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی در جامعه، وزارتخانه ها، نهادها و سازمان­ها و دستگاه­های کلان دولتی و غیردولتی که واجد طرح­های مهم تاثیرگذار در حوزه و بخش فرهنگ هستند و از این جهت جزو مخاطبان پیوست نگاری فرهنگی می باشند و بخش ب) شامل؛ الگوی تبیینی به مفهوم بررسی، مطالعه، تبیین و تدوین پیوست نگاری فرهنگی برای طرح­های مهم در حوزه­های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و بخش فرهنگ کشور است(نمودار زیر

الگوی فعالیت کمیسیون فرهنگی اجتماعی و پیوست نگاری فرهنگی در پیوست نگاری فرهنگی

الف – بخش ترویجی ( تولید و گسترش ادبیات و گفتمان)

با توجه به این که پیوست نگاری فرهنگی در کشور ما امری جدید بوده و فاقد ادبیات مکفی است و همچنین از گفتمان دانشگاهی و بومی برخوردار نبوده است، لذا این کمیسیون پس از بررسی و مطالعات کارشناسی، به این نتیجه رسید که برای تولید و گسترش ادبیات و گفتمان یا ترویج پیوست نگاری فرهنگی، در چهار محور؛ 1- برگزاری جلسات کارشناسی داخلی، 2- برگزاری جلسات خارج از کمیسیون، 3- برگزاری کارگاه های آموزشی، 4 – سخنرانی و انجام مصاحبه های مطبوعاتی، رادیو و تلویزیونی، اقدام به فعالیت نماید(الگوی زیر)، که در زیر به مهم­ترین این فعالیت­ها اشاره می­گردد

الگوی ترویج ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی

ب – بخش تبیینی ( برررسی ، مطالعه ، تبیین و تدوین )

همزمان با تولید و گسترش ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی، این کمیسیون با کمک کارشناسان خود اقدام به بررسی، مطالعه و تدوین برخی از موضوعات مهم و مشمول پیوست نگاری، نمود. مهم­ترین محورهای فعالیت­های کمیسیون در بخش تبیینی پیوست نگاری فرهنگی عبارتند از؛ 1- اقدامات کارشناسی، 2 – اقدامات پژوهشی ، 3 – انعقاد قرارداد پژوهشی با مجریان ، 4– برنامه‌ها و فعالیت‌های در دست اقدام کمیسیون، بوده است (الگوی زیر)

الگوی تبیینی( بررسی ، مطالعه  تبیین و تدوین) پیوست فرهنگی در کمیسیون

بر اساس الگوی ترویجی، کمیسیون برای گسترش و توسعه ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی اقدام به برگزاری جلسات کارشناسی با حضور معاونان فرهنگی، کارشناسان و نمایندگان وزارتخانه­ها، دستگاه­ها، نهادها و سازمان­های کلان و همچنین روسا، معاونان، کارشناسان و نمایندگان پژوهشکده­های مطالعات علمی و پژوهشی فرهنگی و اجتماعی، برقراری و برگزاری کارگاه­ها و کلاس­های آموزش پیوست نگاری فرهنگی، مصاحبه با مطبوعات و رسانه­ها ، نشست­ها و همایش­­های مختلف و متعدد نمود. همزمان با فعالیت­ها مطابق با الگوی اول، کمیسیون براساس الگوی دوم یعنی الگوی تبیینی و برون سپاری پروژه­های پیوست نگاری و کار کارشناسی داخلی به طور همزمان فعالیت نمود که حاصل آن چهار گزارش پیوست نگاری فرهنگی در حوزه­های مختلف، فعالیت­ها و گزارش­های کارشناسی، مقالات علمی و کارشناسی و سایر فعالیت­ها، بوده است که گزارش کامل آن به استحضار مقامات بالادستی و دبیر محترم وقت رسیده است. لازم است بیان نماییم که  کمیسیون به دلیل کمبود منابع مالی دبیرخانه شورای عالی، در طول انجام وظایف محوله و فعالیت­های خود در راستای پیوست نگاری فرهنگی با محدودیت­های منابع مالی زیادی روبرو بوده است اما به حول و قوه الهی این کمیسیون علاوه بر تصویب نظام نامه پیوست نگاری فرهنگی، در تولید و گسترش ادبیات و گفتمان پیوست نگاری فرهنگی و همچنین انجام مطالعات کارشناسی و علمی پژوهشی پیوست نگاری فرهنگی، گام­های بلندی برداشته است که آثار و پیامدهای آن در آینده روشن خواهد شد و هم اکنون ملاحظه می­کنیم که پیوست نگاری فرهنگی طرح­های مهم در وزارتخانه­ها، دستگاه­ها و سازمان­های کلان و بخش خصوصی تبدیل به یک خواست و تقاضا شده است. اما ادامه­ی این راه دشوار فرهنگی و ملی بدون همّت، سعی، عزم و اراده­ی کافی مسئولین و تصمیم گیران عالی، و حمایت و پشتیانی آن ها از کمیسیون فرهنگی و پیوست نگاری فرهنگی، میسر نخواهد بود . امید است در راه اجرای منویات مقام معظم رهبری و در راستای سیاست­های فرهنگی نظام جمهوری اسلامی و برای حراست و حفظ ارزش­های فرهنگ اسلامی ایرانی، و با حمایت مقامات بالادستی این کمیسیون بتواند به این اهداف، ماموریت­ها و وظایف عالی اما دشورا دست یابد.